اگر در بیماران مبتلا به مشکلات کلیوی به فشار خون بالا بی توجهی شده و درمان نشود، احتمال پیشرفت بیماری و تبدیل شدن آن به نارسایی کلیه زیاد است. حتی در افرادی که مشکل کلیوی ندارند، عدم درمان فشار خون بالا می‌تواند خطر بیماری‌های قلبی و سکته را افزایش دهد.
یک استاد دانشگاه معتقد است فشارخون بالا بعد از دیابت، یکی از مهمترین علل نارسایی کلیه‌ها است. کلیه‌ها در ابتدا بر اثر فشارخون بالا دچار نارسایی شده و با پیشرفت بیماری، فرد به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز پیدا می‌کند.
هرچند فشارخون بیماری خطرناکی است، اما اگر این افراد، بیماری خود را کنترل کنند، می‌توانند جلوی عوارض آن را گرفته و از اثر آن روی کلیه‌ها و سایر ارگان‌های بدن جلوگیری کنند.
بیشتر افراد مبتلا به فشار خون بالا علائمی ندارند. در موارد نادر، فشار خون بالا می‌تواند باعث سردرد شود.
همچنین بیماران کلیوی در مراحل اولیه علائمی ندارد. ممکن است فرد دچار تورم کلیه به نام ادم شود. این مشکل زمانی ایجاد می‌شود که کلیه‌ها نتوانند از مایعات و نمک اضافی خلاص شوند، و در نتیجه دچار تورم می‌شوند. ورم ممکن است در پاها ، پا یا مچ پا و حتی در دست یا صورت (که البته کمتر اتفاق می‌افتد) ایجاد شود. هنگامی که عملکرد کلیه بیشتر کاهش یابد، علائمی مانند موارد زیر می‌تواند ایجاد شود:
- از دست دادن اشتها
- حالت تهوع
- استفراغ
- خواب آلودگی یا احساس خستگی
- مشکل در تمرکز
- مشکلات خواب
- افزایش یا کاهش ادرار
- خارش عمومی یا بی‌حسی
- خشکی پوست
- سردرد
- کاهش وزن
- تیره شدن پوست
- گرفتگی عضلات
- تنگی نفس
- درد در قفسه سینه
بهترین راه برای کاهش سرعت پیشرفت یا جلوگیری از بیماری کلیوی در اثر فشار خون بالا، انجام اقدامات لازم برای کاهش فشار خون است. این مراحل شامل ترکیبی از داروها و تغییرات شیوه زندگی مانند موارد زیر است:
- تغذیه سالم
- فعالیت بدنی
- حفظ وزن سالم
- ترک سیگار
- کنترل استرس
مهم نیست که علت بیماری کلیوی شما چیست، فشار خون بالا می‌تواند میزان صدمه به کلیه‌ها را افزایش دهد. افراد مبتلا به بیماری کلیوی باید فشار خون خود را زیر 90/140 نگه دارند.
داروهایی که فشار خون را پایین می‌آورند می‌توانند پیشرفت بیماری کلیوی را نیز به میزان قابل توجهی کاهش دهند. دو نوع داروی کاهش فشار خون، مهارکننده‌های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین (ACE) و مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین (ARBs)، در کاهش سرعت پیشرفت بیماری‌های کلیه مؤثر هستند. بسیاری از افراد برای کنترل فشار خون به دو یا چند دارو نیاز دارند. پزشک علاوه بر یک مهارکننده ACE یا ARB ، ممکن است یک داروی ادرار نیز تجویز کند. این دارو به شما کمک می‌کند تا کلیه‌ها مایعات را از خون خارج کنند. همچنین ممکن است فرد به مسدودکننده‌های بتا، مسدودکننده‌های کانال کلسیم و سایر داروهای فشار خون نیاز داشته باشد.
پیروی از یک برنامه غذایی سالم می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند. پزشک ممکن است برنامه‌های غذایی را برای متوقف کردن فشار خون بالا (DASH) توصیه کند. DASH که غالبا در اثر مصرف زیاد نمک ایجاد می‌شود بر روی میوه‌ها، سبزیجات، غلات سبوس دار و سایر غذاهایی که برای قلب مفید هستند و سدیم کمی دارند تمرکز دارد. برنامه غذایی افرادی که فشار خون بالا دارند:
- چربی و کلسترول کمی دارد
- دارای شیر و محصولات لبنی بدون چربی یا کم چرب، ماهی، مرغ، و آجیل است
- توصیه می‌کند که گوشت قرمز، شیرینی، قند، و نوشیدنی‌های حاوی قند کمتر مصرف شود
- سرشار از مواد مغذی، پروتئین، و فیبر است
یک متخصص تغذیه همچنین ممکن است این نوع رژیم را برای افرادی که قبلاً به بیماری کلیوی مبتلا شده‌اند، توصیه کند. رژیم غذایی کم سدیم و مایع می‌تواند به کاهش ورم و کاهش فشار خون کمک کند. کاهش چربی اشباع و کلسترول می‌تواند به کنترل میزان بالای چربی‌ها در خون کمک کند.
پزشکان و متخصصان تغذیه ممکن است توصیه کنند که افراد مبتلا به بیماری کلیوی پروتئین را به میزان متوسط یا کمی مصرف کنند، اگرچه فواید کاهش پروتئین در رژیم غذایی فرد همچنان مورد تحقیق و بررسی است. پروتئین‌ها به مواد زایدی که کلیه‌ها از خون فیلتر می‌کنند، تجزیه می‌شوند. خوردن پروتئین بیشتر از نیاز بدن ممکن است باعث سنگینی کلیه‌ها و در نتیجه کاهش سریع عملکرد آن‌ها شود. با این حال، مصرف کم پروتئین نیز ممکن است منجر به سوء تغذیه شود، مشکلی که وقتی بدن به اندازه کافی مواد مغذی دریافت نکند، به وجود می‌آید. مبتلایان به بیماری کلیوی که در رژیم غذایی با پروتئین محدود قرار دارند باید تحت آزمایش خون قرار بگیرند که مشخص شود آیا سطح مواد مغذی بدن آن‌ها کاهش یافته است یا خیر.
علاوه بر این، مصرف زیاد الکل نیز باعث افزایش فشار خون می‌شود. بنابراین افراد باید نوشیدنی‌های الکلی را به دو بار در روز و برای زنان به یک بار در روز محدود کنند.
یک پزشک می‌تواند به افراد در تغییر رژیم غذایی آن‌ها کمک کند تا بتوانند نیازهای فردی خود را برآورده سازند.
فعالیت بدنی منظم می‌تواند فشار خون را کاهش داده و احتمال بروز سایر مشکلات سلامتی را کاهش دهد. پزشک می‌تواند اطلاعاتی در مورد میزان و چگونگی فعالیت‌های بی‌خطر ارائه دهد. بیشتر افراد باید سعی کنند که در بیشتر روزها یا تمام روزهای هفته حداقل 30 تا 60 دقیقه فعالیت داشته باشند. افراد می‌توانند تمام فعالیت‌های بدنی خود را پشت سر هم، یا در بازه‌های زمانی کوتاه‌تر به میزان حداقل 10 دقیقه انجام دهند. فعالیت‌های متوسط شامل پیاده‌روی تند، رقصیدن، بولینگ، دوچرخه سواری، کار در یک باغ و تمیز کردن خانه است.
افرادی که دارای اضافه وزن یا چاقی هستند باید در طول سال اول درمان فشار خون بالا 7 تا 10 درصد وزن خود را کاهش دهند. این میزان کاهش وزن می‌تواند احتمال بروز مشکلات مربوط به فشار خون بالا را کاهش دهد. اضافه وزن با شاخص توده بدنی (BMI) 25 تا 29 تعیین می‌شود (اندازه‌گیری وزن نسبت به قد) . اگر(30)BMI یا بالاتر از آن باشد چاقی محسوب می‌شود. BMI پایین‌تر از 25 نشان‌دهنده این است که فشار خون فرد تحت کنترل است.
افرادی که سیگار می‌کشند باید آن را ترک کنند. استعمال دخانیات می‌تواند به رگ‌های خونی صدمه بزند، احتمال فشار خون بالا را افزایش دهد، و باعث تشدید مشکلات سلامتی مربوط به فشار خون بالا شود. افراد مبتلا به فشار خون بالا باید با پزشک خود در مورد برنامه‌ها و محصولاتی که می‌توانند برای ترک سیگار مصرف کنند صحبت نمایند.
یادگیری نحوه مدیریت استرس، آرامش و کنار آمدن با مشکلات می‌تواند سلامت روحی و جسمی را بهبود بخشد. برخی از فعالیت‌هایی که می‌تواند به کاهش استرس کمک کند عبارتند از:
- ورزش کردن
- تمرین یوگا یا تای چی
- گوش دادن به موسیقی
- تمرکز بر روی هرچیز آرام یا مسالمت آمیز
- مدیتیشن یا مراقبه
«چکاب کلیه بخصوص در افرادی که سابقه‌ی فامیلی یا بیماری زمینه‌ای مثل فشار خون و دیابت دارند حتی در آغاز سنین میان‌سالی هم ضروری است. حتی آزمایش‌ها هم بعد از اینکه ۵۰ درصد کلیه گرفتار شد تشخیص می‌دهند که مشکلی وجود دارد بنا بر این ورزش، تحرک کافی، غذای سالم، مصرف آب کافی و پیشگیری از مصرف موادی که بر انسداد یا نارسایی کلیه اثر منفی دارند را همیشه باید جدی بگیریم و از آن غافل نشویم».