نارسایی کلیه در سالمندان

کلیه‌ها یک جفت عضو لوبیایی شکل هستند که در طرفین ستون فقرات و در موازات  مهره های ۱ تا ۳ کمری قرار دارند.  وزن هر کلیه در بالغین ۱۵۰ گرم می‌باشد و تقریباً  اندازه آن با مشت بسته فرد برابر است. میانه کلیه دارای فرورفتگی به نام ناف است که شریان و ورید کلیوی، اعصاب، عروق لنفاتیک و حالب از آن می‌گذرند. حالب ادرار نهایی را به مثانه می‌برد تا ذخیره شده و سپس دفع گردد. براساس گزارش انجمن حمایت از بیماران کلیوی در انگلستان در حدود 64000 نفر در این کشور به دلیل نارسایی کلیه مورد درمان قرار گرفته اند. نارسایی مزمن کلیوی که در درجه بندی بیماریهای کلیوی در سطح 5 قرار می گیرد عملکرد کلیه را به کمتر از 15 درصد نزول می دهد.

متاسفانه این بیماری در مراحل اولیه فاقد علایم واضح می باشد و معمولا به طور اتفاقی از طریق آزمایش خون یا ادراری که برای تشخیص سایر بیماریها تجویز شده است شناسایی می گردد. در هنگامی که بیماری در جسم سالمند پیشرفت نماید ممکن است علایم ذیل در بیمار مشاهده گردد:

• حالت تهوع
• استفراغ
• کاهش اشتها
• ضعف و خستگی مفرط
• مشکلات خواب
• کرامپ و انقباض ناگهانی عضلات
• خارش مداوم
• درد در ناحیه‌ی سینه
• فشار خون بالا
• احساس بی حالی
• وجود خون در ادرار
• ورم در قوزک پا و دستها
• احساس خستگی

اگر سالمند دچار یکی  نشانه های بالا بود لازم است هر چه سریع تر تحت نظر یک پزشک عمومی قرار گیرد و در صورت نیاز به متخصص کلیه و مجاری ادراری ارجاع گردد. در حال حاضر درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد اما راه های کنتری وجود دارد که از پیشرفت نشانه های بیماری جلوگیری به  عمل می آورد. گزینه هایی مانند دارو درمانی ، تغییر روش زندگی ، دیالیز یا پیوند کلیه در سطوح مختلف بیماری ممکن است مورد نیاز قرار گیرد که پزشک براساس لزوم اقدام به استفاده از یکی از موارد یا ترکیبی از آنها می نماید.

گام های ساده ای وجود دارد که  سبب جلوگیری از پیشرفت این بیماری می گردد که با رعایت این موارد میتوان به ارتقا و بهبود وضعیت سالمند کمک شایانی نمود.

• در بعضی از فراد زمینه ارثی باعث مستعد شدن ابتلا فرد به این بیماری می باشد که لازم است افراد در این خصوص مورد بررسی قرار گیرند و  همچنین از سایر عواملی که سبب بروز و تشدید علایم این بیماری است دوری نمایند.
• دیابت و بیماری فشار خون از اصلی ترین عواملی هستند که بر روی کلیه ها فشار فراوان وارد می نمایند و زمینه ساز بروز بیماری نارسایی مزمن کلیه می گردند.  یک فرد دیابتی لازم است همواره میزان قند خون خود را در شرایط مطلوب قرار داده و از بروز نوسانات ناگهانی جلوگیر ی نماید. همچنین لازم است مبتلایان به فشار خون همواره فشار خون خود را کنترل نموده که عدد قابل قبول فشار خون برای مبتلایان به دیابت محدوده ای کمتر از 140 بر 90 mm Hg می باشد.
• از غذاهای سالمی استفاده نمایید که برای سلامت قلب و کلیه اعضای بدن شما مفید باشد. مانند  میوه و سبزیجات تازه ، کلیه دانه ها و غلات ، محصولات لبنی کم چرب، کاهش مصرف نمک و قند . لازم است افرادی که به این بیماری دچار هستند روزانه رقمی کمتر از 2300 میلی گرم سدیم مصرف نمایند. می توان در طبخ غذای بیمار از انواع ادویه ها به جای نمک استفاده نمود. استفاده از اسفناج و بروکلی و انواع فلفل ها در وعده های غذایی بسیار مفید و سازنده خواهد بود. از گوشت های پخته و کباب شده استفاده نمایید و حتی المکان از سرخ نمودن گوشتها خودداری نمایید. هرگز در زمان سرو غذا  به روی آنها  چربی جانبی مانند کره اضافه ننمایید. تهیه لیستی از غذاهایی که مجاز به مصرف آنها هستید سبب جلوگیری از استفاده از غذاهای نا مناسب و تشدید علایم بیماری می گردد. همچنین با اینکار میتوان میزان کالری ورودی به بدن را کنترل نمود و مانع اضافه وزن فرد سالمند گردید.
• ورزش روزانه را به عنوان بخش ثابت از برنامه روزانه خود قرار دهید . یک سالمند مبتلا به نارسایی کلیه لازم است روزانه 30 دقیقه یا بیشتر را صرف ورزش نماید . بهتر است پیش از  انجام ورزش روزانه برنامه ورزشی مناسب خود را از کارشناس دریافت نمایید تا ورزش انتخابی و مدت زمان انجام آن با شرایط جسمانی شما متناسب باشد.
• 
• وزن مناسب هر فرد براساس گزینه های مختلفی تعیین می گردد که لازم است با مشورت یک متخصص به عدد مناسب وزن خود دست یافته و سپس در صورت اضافه وزن با انجام فعالیت های ورزشی مناسب و استفاده از رژیم غذایی صحیح به این وزن دست یابید.
• خواب کافی یکی از مهم ترین گزینه ها در بهبود شرایط بیماران کلیوی می باشد. لازم است برنامه  خوابی در حدود 7 تا 8 در برنامه زندگی سالمند قرار گیرد. ممکن است فرد سالمند با اختلالات خواب روبرو باشد که استفاده از برخی تدابیر میتواند به بهبود خواب سالمند کمک نماید .
• قطع مصرف سیگار و الکل از حیاتی ترین امور کنترلی در بیماری نارسایی مزمن کلیوی می باشد. اگر ترک این موارد برای بیمار سخت و طاقت فرسا باشد لازم است برای کمک به سالمند از گروه های اجتماعی  و انجمن هایی که در این خصوص  تشکیل گردیده اند استفاده شود. با این کار بیمار انگیزه کافی برای ترک سیگار و الکل را پیدا می نماید و انگیزه کافی برای اقدام به اینکار برای او قابل تحمل تر می گردد.
• استرس از عواملی است که در سلامت کل بدن و علی الخصوص کلیه ها تاثیر گذار است . لازم است سالمند با یادگیری روش های که سبب کاهش میزان استرس می گردد سلامت فیزیکی و روحی خود را افزایش دهد . استفاده از عبادت ، مدیتیشن، یوگا و تای چی از روش های مناسب سبب کاهش میزان استرس در سالمندان می باشد.
• ملاقات هات دوره ای با پزشک متخصص در فواصل زمانی مشخص لازمه کنترل بیماری نارسایی کلیه می باشد. لازم است فرد بیمار کلیه موارد مکتوب در نسخه را تهیه واستفاده نماید و از حذف و اضافه نمودن داروها به صورت خودسر خودداری نماید.